SERAY ŞAHİNLER- Türkiye’den yasa dışı yollarla yurt dışına kaçırılan eserlerin iadesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın çalışmaları sürüyor. Bakanlığın girişimiyle yurda dönen eserlerin sayısı bu yıl 3000’e ulaştı. Dünyanın farklı yerlerinde sergilenen tarihi eserin iadesi için yapılan soruşturmalar sürerken ABD’de Cleveland Sanat Müzesi’nde sergilenen ve Burdur, Bubon Antik Kenti’nden kaçırıldığı bilinen Roma İmparatoru Marcus Aurelius’u tasvir ettiği düşünülen başsız bronz heykele ilgili olumlu bir gelişme yaşandı.
1800 yıllık heykel
Ağustos ayında Manhattan Savcılığı’nın başlattığı bir soruşturma kapsamında, Ohio Eyaleti’ndeki müzenin Yunan ve Roma eserleri koleksiyonunda yer alan başsız bronz heykele el kondu. Savcılık açıklamasında “Türkiye’den çalınan ve Manhattan üzerinden yasa dışı yollarla satılan antik eserlerle alakalı bir kaçakçılık ağına yönelik soruşturma kapsamında el konulmuştur” ifadeleri yer aldı. Eser, Burdur’daki Likya antik kenti olan Bubon’dan 1960’larda yağmalandığı yönündeki iddiaları araştıran ekip tarafından ele geçirildi. Yetkililer, 76 inçlik (1.9 metre) heykelin yaklaşık 1800 yaşında olduğunu ve değerinin yaklaşık 20 milyon dolar olduğunu söylüyor. Eserin artık ait olduğunu topraklara, Türkiye’ye dönmesi bekleniyor.
‘Kanıtlarımız güçlü, iadesini bekliyoruz’
Milliyet’e konuşan Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanı Zeynep Boz, heykelin Bubon’dan çalındığına dair ellerinde somut ve önemli kanıtların bulunduğunu belirterek, şunları dedi:
“El konma işleminin Manhattan Savcılığı’nca gerçekleştirilmiş olması yıllardır yapılan yanlışa dur deme konusunda büyük bir adım. Ancak bu, esere el kondu hemen geri veriliyor demek değil. Karşı tarafın bazı hakları doğacak, bakalım ne yapacaklar. Eserimizin iadesini bekliyoruz ve bunun için her türlü çabayı göstermeye devam edeceğiz.”
‘Müze halkın güvenini sarstı’
Sanat tarihçisi Prof. Dr. Elizabeth Marlowe, müzenin silme işlemiyle yıllardır süren bilimsel araştırmalara karşı durarak eser hakkında hiçbir bilgisi yokmuş gibi davrandığını, bu bilgilerle eseri çalındığı ülkeye iade etmek yerine bilgileri silmeyi zımnen kabul etmiş olduğunu dile getirdi. Marlowe, müzenin etik açıdan halkın güvenini sarsacağına da dikkat çekti.
Adını silip ‘Dökümlü Erkek Figürü’ yaptılar
Cleveland Sanat Müzesi “Türkiye’nin hırsızlığa dair somut bir kanıta sahip olmadığını” ileri sürerek eseri bünyesinde barındırmaya ve sergilemeye devam ediyordu. Müze, yaptırımlara maruz kalmamak için 2 ay önce sergi alanından kaldırdığı heykelin künyesini değiştirdi. Künyede yer alan Bubon’a Türkiye’ye ve hatta Marcus Aurelius’a yapılan atıflar silindi ve tanım kısmında sadece “Dökümlü Erkek Figürü” ifadesi yer aldı. Müzenin heykeli, yakın zamanda ele geçirilen 4 parçadan 3’ünü satan Charles Lipson’dan satın aldığı biliniyor.