Duygu Erdoğan – Dünyanın açık ara en çok fındık üreten ülkesi Türkiye’de yeni sezon hazırlıkları başlıyor. Fındık üreten illerde ağustos ayı başından eylüle kadar bahçelerde fındık mesaisi yapılacak. Bu kapsamda ise yeni sezonun rekolte tahmini için Fındık Rekolte Tespit Komisyonu illerdeki çalışmalarını sona getirdi. İllerin fındıkla ilgili özel, kamu, üniversite, ticaret, tarım paydaşlarından kişilerin yer aldığı komisyon çalışmaları fındık çotanak sayımı şeklinde yapılıyor. Bu sayede Tarım ve Orman Bakanlığı’nın elde elttiği verilerle, 2022 sezonunda 765 tona yakın bir rekolte hesaplanıyor. Tüm kesimlerin gerçekçi bulduğu bu seviyenin bazı üretici illerde iklim koşulları nedeniyle yaşanan kayıplar, bazılarında ise artan verimden etkilendiği ifade ediliyor. Geçtiğimiz sezon rekolte tahmini 667 bin ton seviyesinde yapılmış, gerçekleşme oranının ise 800 bin tona yaklaştığı belirtilmişti. Geçen sezonda fındıkta Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) alım fiyatı ise kilogram başına destek ödemesiyle birlikte 30 lira olarak uygulanmıştı. Fındık üreticileri, hızlı artan üretici maliyetleri, dünyada kuruyemişe yönelik artan ilgi ve piyasaların Türkiye eksenli oluşması beklentisiyle taban fiyatının 60 lira olmasını bekliyor. Bu fiyatın, fındığın ihracat satış fiyatı olan 3.5 dolar karşılığı olarak uygulanmasını isteyen üreticiler, bundan sonra da satış fiyatına endeksli hareket edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Hafta sonu açıklanacak
Fındıkta hasat ağustos itibarıyla başlıyor. Havaların soğuk gitmesi nedeniyle olgunlaşma döneminin bir hafta kayabileceği ifade ediliyor. Geçen sezon fındık fiyatını Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 11 Ağustos tarihinde açıklamıştı. Erdoğan, önceki akşam katıldığı canlı yayında fındık fiyatlarının açıklanacağı tarihle ilgili bilgiler de verdi, “Hafta sonu ben Ordu’ya gidiyorum. Orada da herkesin beklentisi ‘acaba fındık fiyatları ne olacak?’ Açıklayacağız tabii. Fındığın olduğu yerlerde mevsimi geldi. Biz bu açıklamayı yapıp, bütün fındık üreticisini asla enflasyona ezdirmeyiz” dedi.
Fındık borsalarına henüz yeni ürün indirilmedi ancak son fiyatların 40-42 lira seviyesindeki işlemlerden yapıldığı görülüyor.
60 bin ton katkı
Türkiye’nin fındık rekoltesine bu yıl en büyük katkı Ordu’dan geliyor. İl genelinde 60 bin ton fazla üretim olacağı tahmin ediliyor. Altınordu Ziraat Odası Başkanı Atakan Akça, şehirde pandemi nedeniyle bahçe işlerini başkalarına yaptıramayanların kendi bakımlarını yapması ve köylerinde vakit geçirenlerin bahçeleriyle ilgilenmesi sebebiyle verim ve kalitenin arttığını söyledi. Fındık konusunda milli bir politika ihtiyacının devam ettiğini kaydeden Akça, “Çok büyük bir kısmı ihraç edilen fındıktan çok daha iyi bir gelir elde etmeliyiz. Dünya piyasalarını belirlerken üreticiye de kazandırmalıyız. Bu açıdan artık fındık satış fiyatı üzerinden sabit fiyat belirlenmeli. Bu satış fiyatı bugün 3.5 dolardır” dedi.
Maçka Ziraat Odası Başkanı Ogün Oğuz, artan girdi maliyetleri karşısında tüketicinin mağdur olmaması için gerekli fiyatın 60 lira olması gerektiğini ifade ederken, “Fındık üretici illerde bazı bölgelerde iklimden dolayı kayıplar oldu, bazılarında ise artışlar yaşandı. Ayrıca soğuk havalar nedeniyle hasat bir hafta on gün kadar kaydı. Genel olarak hasadın 10 Ağustos tarihi itibarıyla başlayacağını görüyoruz. Üretici maliyetleri ortada. Basit bir hesapla oluşması gereken fiyat 60 liradır. Beklentimiz de bu yönde” diye konuştu.
‘Katma değer yok, tartışma var’
Fındığın tek başına sağladığı gelir ile Türkiye’nin en önemli ürünü olduğunu vurgulayan Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, ürünün dünya piyasalarında yeteri kadar katma değerli değerlendirilemediğine dikkat çekti. Yıldırım, “Rekolteyi ve fiyatı sürekli tartışmalı ele aldığımız bu ortamda dünyadaki en önemli ürünümüz için yeteri kadar söz sahibi olamiyoruz. Maliyet ve dünya piyasaları ekseninden bakılması gereken konuda fındığın en büyük alıcısı ve ihracatçıları ile üretici sürekli karşı karşıya kalıyor. Artık fiyatı sürdürülebilir maliyetler açısından doğru tespit ederek, ardından fındık stratejisini oluşturmaya ve daha fazla gelir elde etmeye odaklanmalıyız” dedi.
‘Altın yılını yaşayacak’
Fındık Komisyoncusu Osman Çakmak, dünya piyasalarındaki durumu değerlendirirken, Özellikle İtalya’da yaşanan kuraklığın verim kayıpları oluşturacağını ifade etti. Rekoltenin ülkede yarı yarıya kaybının söz konusu olabileceğinin konuşulduğunu belirten Çakmak, Amerika ve Şili’nin ise üretimini artırdığının düşünüldüğünü söyledi. Çakmak, “Aslında bu algının temelinde, dünyadaki talebin önünün kapama eğilimi var. Yani ithal eden ülkeler, ‘Dünyada nasıl olsa fındık çok, istediğimiz ülkeden alırız’ diye düşünecek. Bu da Türkiye’nin piyasayı belirlemesini zorlaştıracak. Oysa ki bu sadece bir algı. Fındıkta dünyada stok çok az. Altın yılını yaşayacak. Dünya piyasası bizim elimizde ama bunu kendi çıkarımıza göre kullanamıyoruz. Bu sene akıllı bir politika ile bu algı çalışmalarını yapamayacaklarını göstermeliyiz” dedi.
Kulislerde 3 dolar 10 cent konuşuluyor
Fındık alım fiyatı genellikle dünya piyasalarındaki oluşan fiyata yakın tutuluyor. Bu kapsamda genel olarak 3 dolar ve 3 dolar 10 cent baz alınıyor. Geçen yıl oluşan fiyat da 3 dolar 10 centin karşılığı olmuştu. Üreticiler, kulislerde yine 3.1 dolar karşılığı olan 55 lira fiyat verileceğinin konuşulduğunu belirtiyor.
Fındık toplama ücreti 215 lira
Giresun’da fındık toplama işinde çalışacak işçilerin yevmiyesi belirlendi. Giresun Valiliği’nde yapılan toplantı sonucunda alınan karara göre işçilere, yaş ve cinsiyet ayrımı yapılmaksızın, yemek işverene ait ise günlük 215 lira, yemeğin işçilere ait olması durumunda ise 245 lira yevmiye ödenecek. Ayıklama işinde kullanılan patoz makinesinin saat ücreti de 800 lira olarak belirlendi.