Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, NATO Parlamenter Asamblesi (NATO PA) Siyasi Kurul ile Akdeniz ve Orta Doğu Özel Kümesi Ortak Toplantısı’nda konuştu.
Dönmez, burada yaptığı konuşmada, 70’inci yılını geride bırakan NATO ittifakının yeni sınamalarla karşı karşıya kaldığı bir devirden geçtiğini söyledi.
Bakan Dönmez toplantıda; Türkiye’nin Karadeniz ve Akdeniz’de sismik araştırma ve sondaj çalışmalarına devam ettiğini belirterek, “Bulduğumuz ve bulacağımız kaynaklar Türkiye’nin ve bölgenin arz güvenliğine de önemli oranda katkı sağlayacaktır.” mesajını verdi.
“Enerji piyasaları arz güvenliğinin sağlanması ve maliyet artışlarıyla çaba ediyor”
Son yıllarda güç arzının kesintisiz sürdürülmesi, kritik altyapıların korunması, siber güvenlik, hibrit tehditler üzere güç ile ilgili bahislerin NATO’nun gündeminin üst sıralarında yer aldığını kaydeden Dönmez, güç piyasalarının arz güvenliğinin sağlanması ve maliyet artışlarıyla çaba ettiğini anlattı.
“Jeopolitik riskler güç piyasalarının sürdürülebilirliğini tehdit ediyor”
Dönmez, jeopolitik risklerin de güç piyasalarının sürdürülebilirliğini tehdit ettiğini lisana getirerek, “Pandeminin yaraları şimdi sarılmamışken, olağandışı hava şartları ve bilhassa içinde bulunduğumuz Rusya-Ukrayna Savaşı, türbülansın şiddetini daha da artırdı.” diye konuştu.
Önceki güç krizlerinden daha ağır ve sonuçları uzun periyoda yayılacak kuvvetli bir sürecin deneyim edildiğine dikkati çeken Dönmez, “Bugün uzmanların da üzerinde ittifak ettiği üzere global enflasyonist baskıların en değerli sebebi artan güç fiyatlarıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
“Türkiye, 2002’de 32 gigavat olan elektrik heyeti gücünü 3 kattan fazla artırdı”
Bakan Dönmez, Türkiye’nin güç bölümünde 2001’de başlayan tekrar yapılanma ve liberalizasyon uygulamaları çerçevesinde, 2002’de yaklaşık 32 gigavat olan elektrik konseyi gücünün 3 kattan fazla artırılarak 100 gigavat düzeyinin üzerine çıkarıldığını tabir etti.
“Elektrik üretimindeki hissesi ise yüzde 84 düzeylerine ulaştı”
Bu kapasitenin yüzde 65’inin yerli ve yenilenebilir kaynakların, yüzde 54’lük kısmının ise yenilenebilir kaynakların oluşturduğunu aktaran Dönmez, “Son 20 yılda gerçekleştirilen yatırımlar kapsamında, özel bölümün toplam heyeti güç içerisindeki hissesi da yüzde 80 düzeylerine, elektrik üretimindeki hissesi ise yüzde 84 düzeylerine ulaşmıştır. Yani kamunun buradaki hissesi giderek azalmıştır. Bu sayılar, yerli ve yabancı özel dal firmalarının ülkemiz güç bölümüne duyduğu itimadın bir göstergesidir.” değerlendirmesinde bulundu.
Dönmez, güç bölümündeki siyaset önceliklerinin, arz güvenliğinin sağlanması, piyasalarda öngörülebilirliğin artırılması ve yerli kaynakların azami ölçüde kullanımı ile yerli imalat kapasitesinin geliştirilmesi olduğunun altını çizdi.
Türkiye’nin yenilenebilir güç kaynakları açısından büyük potansiyele sahip olduğuna işaret eden Dönmez, “Gerçekleştirilen yatırımlarla yenilenebilir güç konseyi gücünde Avrupa’da 5’inci, dünyada 12’nci sıraya geldik. Jeotermal şurası gücünde ise Avrupa’da birinci, dünyada 4’üncü durumdayız.” ifadesini kullandı.
Ağustos 2020’de Ankara’da faaliyete geçen entegre güneş paneli fabrikasının Avrupa ve Orta Doğu’nun en büyük imalat tesisi haline geldiğini kaydeden Dönmez, “Mevcut evrede, PV paneli üretim kapasitesi olarak Avrupa’da birinci, dünyada ise dördüncü sıraya geldik.” bilgisini paylaştı.
“Türkiye doğalgaz bölümünde Avrupa’nın en büyük dördüncü piyasası”
Bakan Dönmez, Türkiye’nin doğal gaz dalında Avrupa’nın en büyük dördüncü piyasası olduğuna dikkati çekerek, “Son yıllarda doğal gaz altyapısına kıymetli yatırımlar yaptık ve bu yatırımlar sayesinde LNG tesislerimizin kapasitelerini artırdık. Bunlara ilaveten, FSRU tesisleri kurduk, doğal gaz depolama projelerini hayata geçirdik ve hala depolama kapasitelerini artırma çalışmalarımız devam ediyor. Doğalgaz giriş kapasitemizi 4 kattan fazla artırdık. Şu an yıllık 4,4 milyar metreküp olan doğal gaz depolama kapasitemizin 11 milyar metreküpe çıkarılmasına yönelik yatırımlarımız da bir yandan devam ediyor.” diye konuştu.
Türkiye’nin hidrokarbon arama faaliyetlerine de değinen Dönmez, şöyle devam etti:
“Hem Karadeniz’de hem de Akdeniz’de sismik araştırma ve sondaj çalışmalarımızı devam ettiriyoruz. Bulduğumuz ve bulacağımız kaynaklar Türkiye’nin ve bölgenin arz güvenliğine de önemli oranda katkı sağlayacaktır. Hala filomuzda dört adet derin deniz sondaj gemimiz, iki adet sismik araştırma gemimiz ve altı adet takviye gemimizle 24 saat çalışmalarımızı aralıksız sürdürüyoruz. Bu çalışmalarımızın sonucu olarak 2020 yılının dünyadaki en büyük off-shore doğal gaz keşfini Karadeniz’de gerçekleştirdik. Birinci datalara nazaran bu keşfin ölçüsü 540 milyar metreküp olup, bu gazı önümüzdeki yıl ulusal iletim sistemimize bağlamak için çalışmalarımıza süratle devam ediyoruz. Kelam konusu proje kapsamında birinci boruların deniz tabanına döşenmesine ait merasimi de dün Sayın Cumhurbaşkanı’mızın iştirakiyle alanda gerçekleştirdik.”
“Önümüzdeki yıl birinci reaktörü devreye alacağız”
AA’nın haberine nazaran, Türkiye’deki birinci nükleer güç santralinin suramı çalışmalarının Mersin Akkuyu’da devam ettiğini anımsatan Dönmez, “İnşallah önümüzdeki yıl birinci reaktörü devreye alacağız. Bunun yanında ikinci ve üçüncü santraller için de yer seçimi ve teknolojiye yönelik çalışmalarımız devam ediyor.” dedi.
Dönmez, güç verimliliğinin değerine de vurgu yaparak, “Bu kapsamda 2017-2023 yıllarını kapsayan Ulusal Güç Verimliliği Hareket Planını hazırladık ve bu plan çerçevesinde değerli gayeleri de belirlemiş olduk. 2017-2021 yılları ortasında güç verimliliği projelerine 6,5 milyar dolar civarında yatırım yaptık. Bu sayede 15,6 milyon ton emisyon azaltımı gerçekleşti. Toplam emisyon azaltımının 43 milyon tona ulaşmasını da öngörüyoruz. 2030 yılına yönelik Ulusal Güç Verimliliği Aksiyon Planı hazırlıklarını da devam ettiriyoruz.” açıklamasında bulundu.
Geçen yıl Paris Mutabakatı’nın Türkiye Büyük Millet Meclisinde onaylandığını hatırlatan Dönmez, şöyle devam etti:
“Buna paralel olarak Sayın Cumhurbaşkanı’mız tarafından 2053 net-sıfır maksadımız kamuoyuyla paylaşıldı. Bu amaç çerçevesinde kapsamlı bir Yeşil Kalkınma Programı’nı başlattık. Belirlenen amaçlara ulaşmak için güç bölümü olarak da elimizden geleni yapıyoruz. Bunda kararlıyız. Bu yılın İklim Değişikliği Taraflar Konferansı (COP 27) öncesi güç dalında yeni yol haritamızı da kamuoyuyla paylaşacağız. Türkiye Ulusal Güç Planı’nda 2053 net-sıfır emisyon maksatlarına ulaşmak için güç bölümünün dönüşümünün planlamasını da ortaya koyacağız.”
“İş birliği eforlarını artırmalıyız”
Bakan Dönmez, bu planlamaları yaparken güç bölümünde meydana gelen dalgalanmalar ve fiyat artışlarının oluşturduğu zorluklara da değinerek şunları kaydetti:
“Öyle bir devirden geçiyoruz ki hem arz güvenliğini sağlayarak tüketicileri korumak hem iklim değişikliği ile gayret ederek güç dönüşümünü gerçekleştirmek hem de net-sıfır amacına ulaşmak mecburiyetindeyiz. Yaşanan bu olağan dışı devri, olağan önlemlerle yönetmek kolay olmayacak gözüküyor. Bu sebeple süreksiz de olsa olağan dışı önlemleri almamız gerekiyor. Bu çerçevede, gücün ülkelerin siyasetlerindeki kıymetini bir defa daha vurgulamak istiyorum. Güç, ülkelerin siyasetlerini ve ekonomilerini şekillendiriyor ve etkiliyor. Lakin yıkıcı olmadığını, tersine birleştirici olduğunu da söz etmek isterim. İş birliği için bir inşa aracı olduğuna inanıyorum.”
Son birkaç yılda yaşanan gelişmelerin öz yeterliliğin ve iş birliğinin kıymetini bir kere daha gösterdiğinin altını çizen Dönmez, şöyle konuştu:
“Türkiye olarak, vatandaşlarımızın refahını artırmak ve ekonomik kalkınmayı gerçekleştirmek için çok taraflı iş birlikleriyle karşılıklı fayda sağlayan ve kazan-kazan prensibine dayalı yeni projelerin geliştirilmesi için tüm gayretimizi ortaya koyduk. Bundan sonra da bu mevzuda iş birliğine açık olduğumuzu tabir etmek isterim. Bunu da yapmaya devam edeceğiz. Siyasi hususların güç kesimine olumsuz yansımasına müsaade vermeden, teknik açıdan yapılabilir projeler için daima birlikte irademizi ortaya koymalı ve diyaloğu sürdürerek iş birliği uğraşlarını artırmalıyız.”